ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΠΡΌΣΩΠΟ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ

«Σήμερα η αντίσταση των λαών είναι το πρωταρχικό εργαλείο του αγώνα. Είναι ο τρόπος να δείξουμε την αξιοπρέπειά μας, το δίκιο μας, να δείξουμε την αληθινή μας θέληση ν’ αλλάξουμε σε βάθος αυτόν τον κόσμο, να κατακτήσουμε ελευθερία, δικαιοσύνη και δημοκρατία. Με την αντίσταση αποδείχνουμε στις κυβερνήσεις και στον κόσμο του χρήματος πως ακόμα υπάρχουμε εκείνοι που έχουμε αξιοπρέπεια, πως υπάρχουν λέξεις, δίκια, καρδιές και θελήσεις που δεν παραδίδονται, δεν πουλιούνται, που δεν μπορούν να τις εξολοθρεύσουν, να τις αιχμαλωτίσουν. Πως υπάρχουν πολλές καρδιές που συναντιούνται, που στηρίζονται και δουλεύουν μαζί για οράματα κοινά. Για να φτιάξουν τον καινούργιο κόσμο, έναν κόσμο που δεν θα έχει το χρώμα του χρήματος, αλλά το χρώμα όλων των λαών της γης».

Από τα πρακτικά του Αυτόνομου Εξεγερμένου Δήμου Ρικάρντο Φλόρες Μαγόν

Ένα χρόνο μετά τη μεγάλη πορεία για την αξιοπρέπεια των ιθαγενών και μερικούς μήνες μετά την ψήφιση ενός ιθαγενικού νόμου που σε τίποτα δεν έχει να κάνει με τις Συμφωνίες του Σαν Αντρές το ιθαγενικό κίνημα στο Μεξικό βρίσκεται σε μία δυναμική φάση ανάπτυξης. Σε όλη τη χώρα οι ιθαγενείς λαοί ανακηρύσσουν αυτόνομους δήμους κατά το πρότυπο των Ζαπατίστας. Οι Ζαπατίστας από τη μεριά τους έχουν επιλέξει από τη μια ως πολιτική στάση τη σιωπή, μια σιωπή που δεν πρόκειται να διακοπεί αν δεν εκπληρωθούν οι τρεις όροι που είχαν θέσει στην κυβέρνηση Φοξ για την επανέναρξη του διαλόγου για την ειρήνη. Από την άλλη, και επειδή η σιωπή για τους Ζαπατίστας δεν σήμαινε ποτέ απραξία, έχουν ρίξει όλο το βάρος τους στην οργάνωση της αντίστασης μέσα από το κτίσιμο των Αυτόνομων Δήμων.

«Σήμερα η δική μας αντίσταση είναι να κάνουμε τις Συμφωνίες του Σαν Αντρές πράξη, να κάνουμε την αυτονομία πραγματικότητα. Η εξέγερση και η πορεία μας έκαναν ορατούς σε όλο τον κόσμο. Το κτίσιμο όμως της αυτονομίας, η οργάνωση των Αυτόνομων Εξεγερμένων Δήμων είναι το πρώτο μας βήμα στην επόμενη μέρα».

Από συζήτηση με μέλη του Αυτόνομου Συμβουλίου του Αυτόνομου Εξεγερμένου Δήμου Ρικάρντο Φλόρες Μαγόν

Η ιστορία των Αυτόνομων Εξεγερμένων Δήμων ξεκινάει σαν ιδέα το Δεκέμβρη του 1994, λίγο πριν την εξέγερση. Ωστόσο η πραγματική οργάνωση αρχίζει στα τέλη του 1997, όταν γίνεται φανερό ότι η κυβέρνηση Σεντίγιο δεν είναι διατεθειμένη να εφαρμόσει τις Συμφωνίες του Σαν Αντρές. Το 1998 λειτουργούν ήδη οι Πρώτοι Αυτόνομοι Δήμοι, σαν αυτόνομες περιοχές με στόχο «την υπεράσπιση και την προστασία των ιθαγενικών εδαφών, του πολιτισμού, των δικαιωμάτων και του φυσικού πλούτου των ιθαγενών λαών» και γίνονται τα πρώτα βήματα στην κατεύθυνση της εκπλήρωσης των Αιτημάτων των Ζαπατίστας για Υγεία, Δικαιοσύνη, Γη, Εκπαίδευση, Αυτονομία και Δικαιοσύνη.

Μετά την Πορεία για την Αξιοπρέπεια και όταν η κυβέρνηση Φοξ ψηφίζει ένα εκτρωματικό κατασκεύασμα για ιθαγενικό νόμο οι Ζαπατίστας διακόπτουν το διάλογο και ρίχνουν όλο το βάρος στην οργάνωση της αντίστασης μέσα από το στέριωμα των αυτόνομων δήμων. Η εκτίμηση τους είναι, πως καθώς η Τσιάπας αποτελεί κομβικό σημείο για την επιτυχία του Σχεδίου Πουέμπλα Παναμά και την ολοκλήρωση της ALCA η κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα για να εξολοθρεύσει το κίνημα, χτυπώντας τις βάσεις του που είναι οι ίδιες οι κοινότητες. Έτσι προσανατολίζουν την αντίστασή τους στην οργάνωση των κοινοτήτων μέσα από τους Αυτόνομους Δήμους. Η κοινότητα υπήρξε πάντα ο τόπος καταφύγιο και ο τρόπος οργάνωσής της μέσα από τη συλλογική δουλειά και την άμεση δημοκρατία η μοναδική πιθανότητα επιβίωσης, αντίστασης, αξιοπρέπειας και εξέγερσης.

Η οργάνωση των κοινοτήτων σε Αυτόνομους Δήμους είναι η οργάνωση της αντίσταση τους στα σαρωτικά σχέδια της μεξικάνικης κυβέρνησης και του νεοφιλελευθερισμού και ταυτόχρονα η πολιτική τους πρόταση για την οικοδόμηση ενός νέου κόσμου.

Ο τρόπος οργάνωσης των Αυτόνομων Εξεγερμένων Δήμων

Αυτή τη στιγμή οι Αυτόνομοι Εξεγερμένοι Δήμοι είναι 39 και περιλαμβάνουν 1111 κοινότητες.

Βασικό κύτταρο της οργάνωσης των Αυτόνομων Εξεγερμένων Δήμων αποτελούν οι συνελεύσεις των κοινοτήτων που είναι και οι μόνες που έχουν αποφασιστικό χαρακτήρα. Στις συνελεύσεις έχουν δικαίωμα να πάρουν μέρος όλοι οι άντρες, οι γυναίκες και τα παιδιά πάνω από 14 χρονών. Οι αποφάσεις παίρνονται με ομοφωνία και είναι δεσμευτικές για όλες τις Αρχές. Για να υπάρξουν συμφωνίες ανάμεσα στις κοινότητες, έχουν δημιουργηθεί Δημοτικές Συνελεύσεις που απαρτίζονται από τις Αρχές και τους Λειτουργούς που ορίζει η κάθε κοινότητα σύμφωνα με τις συνήθειες και τις ανάγκες της. Οι αρχές και οι λειτουργοί έχουν τη συναίνεση και τη συμφωνία των γενικών συνελεύσεων των κοινοτήτων τους και επιδιώκουν τη συμφωνία σε επίπεδο δήμου.

Οι διάφορες αρχές σε δημοτικό επίπεδο οργανώνονται σε Συμβούλια και Επιτροπές που είναι επιφορτισμένες να εκπληρώσουν τις συμφωνίες, υπακούοντας στις εντολές των κοινοτήτων τους, αλλά έχουν και την υποχρέωση να κάνουν προτάσεις και να αναζητήσουν βιώσιμες λύσεις στην κατεύθυνση μιας αξιοπρεπούς ζωής.

Οι αποφάσεις, οι συμφωνίες και οι εργασίες είναι συλλογικές και συζητούνται σιγά σιγά σε κάθε κοινότητα και στα διαφορετικά διοικητικά επίπεδα ώσπου να υπάρξει γενική συμφωνία. Τα καθήκοντα και οι αποφάσεις στο εσωτερικό κάθε Συμβουλίου και Επιτροπής είναι επίσης συλλογικά.

Την ευθύνη για το συντονισμό των Συμβουλίων και των Επιτροπών έχει το Αυτόνομο Συμβούλιο, που τα μέλη του επίσης εκλέγονται από τις γενικές συνελεύσεις των κοινοτήτων. Το ίδιο έχει σαν καθήκον την υπεράσπιση των πολιτικών του Δήμου, την επαφή με άλλες οργανώσεις καθώς και την επαφή και τη συνεργασία με τη διεθνή και εθνική Κοινωνία των Πολιτών και τις Επιτροπές Αλληλεγγύης.

Αν και υπάρχουν διαφορές από Δήμο σε Δήμο ο βασικός κορμός πάνω στον οποίο χτίζεται η οργάνωση των Δήμων είναι η εκπλήρωση των βασικών αιτημάτων του ζαπατισμού για Δικαιοσύνη, Γη, Αυτονομία Υγεία, Εκπαίδευση. Έτσι πέρα από το Αυτόνομο Συμβούλιο υπάρχει:

Η Αγροτική Επιτροπή που σαν λειτουργία της έχει τη φροντίδα της αυτόνομης περιοχής και των πόρων της. Να λύνει τα προβλήματα γης ανάμεσα σε κοινότητες. Να φτιάχνει χάρτες και έγγραφα των γαιών του κάθε Δήμου. Να προωθεί προγράμματα αγροοικολογίας με στόχο την αυτάρκεια σε παραγωγή των κοινοτήτων και την καλή διαχείριση της γης. Να εκπαιδεύει τις αγροτικές αρχές πάνω στους κινδύνους της βιοπειρατείας. Αυτή τη στιγμή σε πολλούς Δήμους ετοιμάζονται οι πρώτοι αγροτικοί και εδαφικοί νόμοι.

Η Επιτροπή Τιμής και Δικαιοσύνης έχει σαν ευθύνη της να επιβλέπει την τήρηση των συμφωνιών και των νόμων κάθε κοινότητας. Επίσης να συντάσσει τους δημοτικούς νόμους και να επιλύει προβλήματα δικαιοσύνης ανάμεσα σε μέλη διαφορετικών κοινοτήτων, καθώς και προβλήματα μελών μιας κοινότητας που θεωρούν ότι αδικούνται από την κοινότητά τους ή τις αρχές.

Το Συμβούλιο Υγείας έχει στην ευθύνη του το συντονισμό και την εκπαίδευση των λειτουργών υγείας των κοινοτήτων. Επιπλέον την προώθηση εκστρατειών υγείας σε δημοτικό επίπεδο. Επίσης μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα υγείας τη δημιουργία ενός δικτύου μίνιμουμ υποδομής που περιλαμβάνει φαρμακεία, κλινικές και νοσοκομεία.

Το Συμβούλιο Εκπαίδευσης οφείλει να κοιτάξει σιγά σιγά το χτίσιμο ενός εκπαιδευτικού συστήματος σύμφωνου με τις αρχές των Ζαπατίστας και την ιθαγενική κουλτούρα της κάθε περιοχής, ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να σέβεται και να δυναμώνει τη συλλογική οργάνωση των λαών. Υπ’ ευθύνη του είναι η αναζήτηση και η οργάνωση της εκπαίδευσης των πολιτιστικών λειτουργών, ο συντονισμός της δουλειάς ανάμεσα στα διαφορετικά σχολεία και η δημιουργία της απαραίτητης υποδομής, όπως κέντρα εκπαίδευσης, βιβλιοθήκες κ.λπ.

Το Αυτόνομο Συμβούλιο μαζί με τους εκπροσώπους της κάθε κοινότητας, τα μέλη των Επιτροπών και των Συμβουλίων, τους συντονιστές και τους λειτουργούς απαρτίζουν τη Γενική Συνέλευση του Δήμου. Να σημειώσουμε εδώ, ότι όλες οι αρχές όπως και οι λειτουργοί και τα μέλη των επιτροπών εκλέγονται για τρία χρόνια, εργάζονται χωρίς οικονομικά οφέλη και είναι άμεσα ανακλητοί και ανακλητές από τις γενικές συνελεύσεις των κοινοτήτων.

Προγράμματα που ενδυναμώνουν την Αυτονομία

Τα βασικά προγράμματα τα οποία οι κοινότητες έχουν αποφασίσει να προωθήσουν και με βάση τα οποία οργανώνουν έμπρακτα όχι μόνο την αντίστασή τους αλλά και την πρότασή τους για την αυτονομία είναι:

Πρόγραμμα Αγροοικολογίας, Παραγωγής και Εμπορίου.
Το πρόγραμμα προσανατολίζεται στην προώθηση ενός συστήματος διαφοροποιημένων καλλιεργειών που θα αποκαταστήσουν την παραγωγικότητα και τη βιοποικιλότητα των εδαφών. Επίσης στην παραγωγή χρηστικών προϊόντων μέσα από ένα δίκτυο συνεταιρισμών με στόχο να μπουν οι βάσεις μιας παραγωγής προσανατολισμένης σε μια λογική εναλλακτικής κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης.

Επιμέρους στόχοι του η διατροφική και παραγωγική αυτάρκεια των κοινοτήτων και η επάρκεια σε είδη πρώτης ανάγκης, η ενημέρωση και η εκπαίδευση πάνω σε καινούργιες οικολογικές μεθόδους καλλιέργειας, η απόκτηση εργαλείων και εξοπλισμού, η οργάνωση και ενδυνάμωση των κοινοτικών συνεταιρισμών, η δημιουργία ενός δικτύου ενδοκοινοτικού εμπορίου. Οι βάσεις εν τέλει «για μια οικονομία της αλληλεγγύης που θα επιτρέψει την καλυτέρευση των συνθηκών ζωής στις κοινότητες, θα αναπτύξει το πνεύμα της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας και θα δυναμώσει την κοινοτική οργάνωση».

Το πρόγραμμα εξελίσσεται σε τρεις περιοχές της Τσιάπας, στη Ζούγκλα Λακαντόνα, στα Υψίπεδα (Altos) και στη Zona Norte.

Πρόγραμμα Υγείας
Το πρόγραμμα αποσκοπεί στο χτίσιμο ενός αυτόνομου συστήματος υγείας που θα επιτρέψει την καλυτέρευση των συνθηκών ζωής στις ιθαγενικές κοινότητες. Τα στάδια που περιλαμβάνει είναι:

Εκπαίδευση λειτουργών (promotores y promotoras) υγείας σε κάθε κοινότητα που θα είναι σε θέση να προσφέρουν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
Ενημέρωση του πληθυσμού με στόχο να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση και στήριξη από μεριάς του σε προγράμματα προληπτικής ιατρικής (εμβολιασμοί, συνθήκες υγιεινής κ.λ.π.).
Δημιουργία μικρών ιατρείων σε κάθε κοινότητα με πλήρες φαρμακείο.
Συλλογή, καταγραφή και προώθηση όλων των παραδοσιακών μεθόδων ιατρικής, καθώς και των φαρμακευτικών γνώσεων των ιθαγενών στη χρήση των βοτάνων.
Δημιουργία αποθηκευτικών φαρμακευτικών χώρων ανά περιοχή με στόχο την επάρκεια σε φάρμακα αλλά και την προμήθειά τους σε καλύτερες τιμές.
Δημιουργία αυτόνομων κλινικών μέσα στις εξεγερμένες περιοχές.

Το πρόγραμμα εξελίσσεται σε συνεργασία με επιτροπές αλληλεγγύης από Ιατρικές Σχολές Πανεπιστημίων, όπως το Αυτόνομο Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο και Ιατρικές Ενώσεις οι οποίες παρέχουν προσωπικό, ιατρική υποστήριξη και εκπαίδευση.

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Το πρόγραμμα αποσκοπεί «στο χτίσιμο μιας αυτόνομης εκπαίδευσης, μια εκπαίδευσης της απελευθέρωσης που θα διδάσκει τα δικαιώματά μας, θα διδάσκει την ιστορία των λαών μας, θα διδάσκει τους αγώνες μας, τις ιστορίες και τους αγώνες όλων των λαών για ελευθερία και δικαιοσύνη. Μια εκπαίδευση που βοηθάει τη χειραφέτηση και την αντίστασή μας».

Το πρόγραμμα, στο οποίο συμμετέχουν το σύνολο σχεδόν των Δήμων και των εξεγερμένων κοινοτήτων λειτουργεί σε τέσσερα επίπεδα:

Δημιουργία σχολείων και παροχή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε όλες τις κοινότητες.
Δημιουργία δικτύου λειτουργών (promotores y promotoras) οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με το καθήκον της διδασκαλίας στις κοινότητες.
Κατασκευή ανά περιοχή Κέντρων Επιμόρφωσης Πολιτιστικών Λειτουργών, στα πλαίσια του προγράμματος «Σποράκι του Ήλιου» (το οποίο στηρίζει και η ελληνική καμπάνια «Ένα Σχολείο για την Τσιάπας» με την κατασκευή του Κέντρου Επιμόρφωσης Πολιτιστικών Λειτουργών του Αυτόνομου Εξεγερμένου Δήμου Ρικάρντο Φλόρες Μαγόν). Αυτή τη στιγμή λειτουργούν 4 τέτοια Κέντρα Εκπαίδευσης.
Συλλογή, καταγραφή (στα ισπανικά και στις ιθαγενικές γλώσσες) και αξιοποίηση στην εκπαίδευση όλων των μύθων, των ιστοριών και των γνώσεων των ιθαγενών λαών.

Όλα τα προγράμματα γίνονται σε συνεργασία με την κοινωνική οργάνωση ENLACE CIVIL, καθώς και με άλλες οργανώσεις και επιτροπές αλληλεγγύης. Ωστόσο πρωταρχικός τους είναι η εκπαίδευση των ίδιων των ιθαγενών και των ανθρώπων των κοινοτήτων.

Μέσα από αυτά τα προγράμματα, μέσα από την οργάνωση των Αυτόνομων Δήμων οι Ζαπατίστας, σιωπηλά και αθόρυβα, οικοδομώντας καθημερινά έναν κόσμο, δίνουν τη μάχη της επόμενης μέρας. Οι Αυτόνομοι Εξεγερμένοι Δήμοι δεν είναι ένα πείραμα. Δεν είναι ένα στοίχημα. Είναι δρόμος, ο δρόμος της αντίστασης. Είναι μάχη^. η μάχη ενάντια στην οικονομία της αγοράς για μια οικονομία της αλληλεγγύης^. η μάχη ενάντια σε μια κοινωνία της εξατομίκευσης για μια κοινωνία της συλλογικότητας και της ισότητας^. η μάχη ενάντια σε έναν πολιτισμό της υποταγής για έναν πολιτισμό της αξιοπρέπειας και της απελευθέρωσης.